Van
Van (Kürtçe: Wan), Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık on dokuzuncu şehri.
Van (Kürtçe: Wan), Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık on
dokuzuncu şehri. Doğu Anadolu Bölgesinde yer alır. Van ili nüfus bakımından bu
bölgenin en büyük ilidir. 2017 sonu itibarıyla nüfusu 1.106.891 kişidir.
Kuzeyden Ağrı, batıdan Bitlis, güneybatıdan Siirt, güneyden Hakkâri illeriyle,
doğudan da İran'la sınırlıdır. Anadolu'nun en büyük kapalı havzası olan Van
Gölü kıyısında toprakları verimli, akarsuları bol, iklim koşulları oldukça
elverişli bir yerleşim merkezidir. Dünya'nın hâlâ yaşanılan en eski
kentlerinden biridir.
Van'ın tarihi MÖ 7000 yıllarına kadar uzanır. Van Kalesinin
6 km güneyinde bulunan Tilkitepe ve Van Gölü'nün kuzeyindeki Ernis
Mezarlıklarında yapılan kazılarda Kalkolitik, Tunç, Demir çağlarına ait
yerleşimler bulunmuştur. Van'ın medeni tarihi Urartular le başlar. Van, bugünkü
Doğu Anadolu Bölgesi ve Ermenistan ile civarındaki toprakları kapsayan Urartu
Devleti'nin merkeziydi. İskit istilasının ardından zayıflayan Urartular,
İran'dan gelen Medler tarafından yıkıldı. Daha sonra bölgeye Ahamenişlerler,
Büyük İskender, Selevkoslar, Ermeniler[1], Partlar, Romalılar, Sasaniler ve
Doğu Romalılar (Rumlar) hakim olmuştur. 644 yılında Müslüman Araplar bu bölgeyi
fethetmiş, daha sonra bölge yine Rumlara geçmiştir. Yöre, uzun süre Abbasilere
veya Rumlara bağlı yerel Ermeni beyleriyle yönetilmiştir. 11. yüzyıldan
itibaren Türkmenlerin yerleşmeye başladığı Van Gölü havzası, önce Selçuklulara,
sonra da İlhanlılara, Celayirîlere, Karakoyunlulara ve Akkoyunlulara yurt olmuştur.
16. yüzyılda Safevilerin Doğu Anadolu'dan uzaklaştırılmasından sonra Van'da
Osmanlı egemenliği başlamıştır. Van'da 20. yüzyıla kadar Ermeni, Türk, Kürt,
Arap nüfus yaşamıştır. Gelenekleri Osmanlı ve İran etkisinde gelişmiştir. Van
farklı kültürlerin ve toplulukların bir arada yaşayabildiği güzide bir
coğrafyadır.
Şehir Urartulardan kalmadır. Urartuların başkenti olan
Van'ın o zamanki adı Tuşpa idi. Şehri ilk kuran Asur Kraliçesi Semiramis'tir.
Bu bölgeye önce Hurriler yerleşmişlerdir. Urartular zamanında şehir bir
imparatorluk merkezi haline gelmiştir. Urartulardan sonra şehre Medler,
Persler, Büyük İskender, Selevkoslar, Ermeniler, Partlar, Romalılar, Sasaniler
ve Bizanslılar hakim olmuştur. MS 675 yılında Müslüman Araplar şehri fethetmiş,
daha sonra şehre yine Bizanslılar, bunları yenen Selçuklular ve sonra
İlhanlılar, Celayirliler, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safeviler ve en sonunda
Osmanlılar hâkim olmuştur.
Hurrilerin MÖ 2000'lerden itibaren Van Gölü'nden başlayarak
Kızılırmak ve Yeşilırmak'ın Karadeniz'e döküldüğü yerlere kadar uzanan bir
bölgeye hakim oldukları görülür. MÖ 13. yüzyılda Hurri-Mitanni siyasi
teşekkülün merkezi otoritesi zayıflamış ve beyliklere bölünmüştür. Asur
Kralları bu küçük beyliklerini hakimiyetleri altına almaya çalışmış ve bu
sırada Van Gölü çevresinde Batı İran'a kadar olan bölgede Urartular ile
Asurlular arasında mücadeleler başlamıştır. Urartu-Asur mücadelesi MÖ.VI. yüz yılın
ortalarına kadar sürmüş, Urartular bu dağlık ve zor arazi şartlarına sahip
bölgeyi egemenlik altında tutmuştur.
Van Kedisi, Akdamar Adası, Van Gölü, Hoşap Kalesi, Muradiye
ve Bendimahi Şelaleleri, İnci Kefalı (Van Balığı)...
Van
Van (Kürtçe: Wan), Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık on dokuzuncu şehri.