Gümüşhane
Türkçe: gümüş ve Farsça: خانه hane=khane kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur.
Türkçe: gümüş ve Farsça: خانه hane=khane kelimelerinin
birleşmesi ile oluşmuştur. Şehir ismini yakınlarındaki gümüş madenlerinden
almıştır. Bizans döneminde şehrin bulunduğu bölge Haldia (Chaldia) isimleri ile
bilinmektedir. 1850'lerde Helen Revivalizmi'nin bölgede de etkinleşmesi ile
birlikte eğitimli Rumlar tarafından şehre Yunanca, Gümüş kenti anlamına gelen
Argyropolis (Yunanca: Αργυρούπολης. αργύρος argyros "gümüş" + πολης
(polis) kent) denmeye başlanmıştır.
Günümüzde Yunanistan'da Atina'nın güneyinde ve Girit'te aynı isimli
kentler bulunmaktadır.
Bölgede yapılan arkeolojik çalışmalarda MÖ 3.500
tarihlerinde bölgede insan yerleşimine ve MÖ 3.000 tarihlerinde tarım
yapıldığına dair izler bulunmuştur. Asurlular döneminde Aziz Hayaşa ülkesi
olarak adlandırılan bölgede Hitit döneminde Karadeniz Bölgesinin otokton halkı
Kaşkaların yaşadığı sanılmaktadır. MÖ 9. yüzyılda Urartu hakimiyetine giren,
Kimmer ve İskit saldırılarından sonra Pontus, Roma, Bizans ve Trabzon
İmparatorluğu tarafından yönetilmiştir. Bu yönetimler arasında kısa süreli Arap,
Ermeni, Türkmen hakimiyetleri gören kent Trabzon İmparatorluğu'nun yıklmasının
ardından da 1514 yılında temelli Osmanlı hakimiyetine girene dek Akkoyunlu ve
Safeviler tarafından yönetilmiştir. I. Dünya Savaşı sırasında 1916’dan 1918'e
dek Rus orduları tarafından işgal edilen bölgenin Hristiyan halklarından
Ermeniler 1915 tehciriyle, Rumlar 1923 mübadelesi ile Anadolu dışına
gönderilmişlerdir.
Bölgede yapılan arkeoloji araştırmalarında ele geçen
buluntular, buradaki yerleşimin MÖ 3000 yıllarına kadar uzandığını
göstermektedir. MÖ 2000'in ortalarında Azzi ve Hayaşalar buraya yerleşmiştir.
Bu nedenle de, Gümüşhane’yi de içine alan bölgeye Azzi-Hayaşa ülkesi
denilmiştir. Mezopotamya’dan gelen Asurlu tüccarların, Gümüşhane ve yöresinde
bulunan maden yatakları nedeniyle bölgeye ilgi duymuşlardır. Hitit İmparatorluk
döneminde Gümüşhane çevresindeki gümüş yataklarının işletilmiştir. Hitit
İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra bölgeye Urartular hakim olmuş, MÖ 8.
yüzyıl sonlarına doğru Kimmer-İskit akınları başlamıştır. Daha sonra yöreye
Medler, Persler ve Pontos Krallığı egemen olmuştur. MÖ 1. yüzyılda bölgede
Romalıların hakimiyeti görülmektedir. MS 395’te Bizans İmparatorluğu toprakları
içerisinde kalan Gümüşhane, MS 7. yüzyılda Bizans-Hazar askeri işbirliğine konu
olan topraklar arasındaydı. Roma ve Bizans dönemlerinde yörede kurulu kente
Argyropolis (Yunanca argyros: “gümüş” ve polis: "kent" demektir.) adı
verilmiştir. Bu dönemde yörenin önem kazanmasının nedenleri, ticaret yolları
üzerinde bulunuşu ve gümüş madenlerinden ötürüdür.
İlin mevcut nüfusunun bir kısmı Türk Kayı ve Çepni
boylarının nüfusuna dahildir. Fakat başka birçok Oğuz boyu'da ilde iskan
etmektedir.
Tomara ve Torul Şelaleleri, Satara Antik Kenti, Kuşburnu
Çayı ve Marmeladı, İmera Manastırı ve Gümüşhane Evleri
Gümüşhane
Türkçe: gümüş ve Farsça: خانه hane=khane kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur.